همه رشته هایی که تلگرام پنبه کرد

موضوع فیلترینگ تلگرام البته برای اولین بار نیست که در کشور مطرح می شود؛ از زمانی که این پیام رسان به شکلی گسترده مورد اقبال مخاطبان ایرانی قرار گرفت و در مصیبت از دست رفتن اعتبار نرم افزارهایی مانند وایبر و قبل از آن فیلتر شدن ابزارهایی نظیر وی چت، تلگرام نیز بارها و بارها تا مرز فیلتر شدن پیش رفت. استیکرهای غیر اخلاقی و در پی آن برخی ربات های تلگرام بارها دستمایه مطرح شدن ایجاد محدودیت برای این نرم افزار یا فیلتر کردن آن بوده اند.
اما گویا آنچه این بار منجر به آن شده که فیلتر شدن این پیام رسان به شکلی جدی مورد توجه مسئولان قرار بگیرد، امکان جدید است که تلگرام در کمتر از یک ماه گذشته معرفی کرده و به سرعت مورد توجه کاربران و مخاطبان قرار گرفته است. کانال های تلگرام اکنون به شکلی گسترده از سوی همه رسانه های داخلی و خارجی و همچنین سایر مخاطبان به شکل انفرادی مورد استفاده قرار میگیرد و نگاهی به آمار این کانالها، تعداد آنها و مخاطبان و گستردگی آن به خوبی بیان می کند که چرا تیغ فیلترینگ این بار جدی تر بر گردن تلگرام قرار گرفته است.

واقعیت آن است که تلگرام تا حدی زیاد همه رشته های فیلترینگ در ایران طی سال های گذشته را با سرعت و یکباره پنبه کرده است. فیلتر نبودن این نرم افزار پیام رسان با قابلیت های بسیار خوب آن در کنار اضافه شدن امکان ایجاد کانال اطلاع رسانی، در مدت زمانی اندک منجر به آن شد که تحولی اساسی در ساختار اطلاع رسانی در ایران و با ابزارهای تکنولوژیک و مدرن شکل بگیرد.
سرعت انتقال اطلاعات در کانال های تلگرام، به همراه بهره برداری از بهترین امکانات مولتی مدیا که به جرأت می توان گفت تلگرام در این حوزه پیشتاز همه نرم افزارهای دیگر بوده است، منجر به توسعه سریع این ابزار و استفاده گسترده از کانال ها از سوی مخاطبان ایرانی شد. اولین پیامد این موضوع، تبدیل شدن تلگرام به اولین و اصلی ترین منبع اطلاعات و اطلاع رسانی جمعی در ایران و در بین مخاطبان، آن هم در مدت زمانی کمتر از یک ماه بود.
این موضوع اولین ضربه و در واقع اساسی ترین ضربه را بر پیکر ساختارهای فیلترینگ در ایران که طی سالهای گذشته با دقت اساسی و با رصد روزانه شکل گرفته بود وارد ساخت. اکنون کانال های تلگرام جای بسیاری از وب سایتها و ابزارهای اطلاع رسانی که طی این سالها همگی فیلتر شده بودند، نظیر وب سابت های خبری خارجی، ابزارهایی نظیر فیسبوک و توییتر و مانند آن را پر کرده است و مخاطبان ایرانی به وسیله کانال های تلگرام به یکباره از سد فیلترینگ در ایران بدون هیچ دردسری عبور کرده اند.
این به معنی پوچ شدن و بیهوده شدن تمامی تلاش های صورت گرفته طی سالیان اخیر و بی معنی شدن همه سازوکارها و نهادهای شکل گرفته پیرامون فیلترینگ در ایران است. به عبارتی، تلگرام که پیش از این نیز بارها تا آستانه فیلتر شدن در کشور به پیش رفته بود اکنون با تهدید جدی که با امکان کانال به ساختار فیلترینگ در ایران متوجه ساخته، خود را در آستانه یک تحول بزرگ در ایران می بیند؛ تحولی که هیچ بعید نیست، نتیجه نهایی آن یا فیلتر شدن این پیام رسان محبوب و امن و یا ایجاد شدن محدودیتی آزار دهنده برای مخاطبان در ایران باشد.
این موضوع اما یک جنبه اساسی دیگر را در بر دارد که باید به شدت مورد توجه مسئولان در کشور قرار گیرد. تلگرام و قابلیت ایجاد کانال در آن نشان داد که همه ساز و کارهای چیده شده در ایران برای مقابله با تهدید های محتوایی فضای اینترنت به تدریج کارایی خود را از دست می دهند و این خاصیت و ذات تکنولوژی های مدرن است. ابزارهای نوین با فلسفه جدید خود خواسته و ناخواسته دسترسی های جدیدی را برای مخاطبان ایجاد میکنند و فرصت ها و تهدیدهای جدید خود را ایجاد می نمایند.
حجم و گستردگی و سرعت رشد ابزارها و امکانات مدرن به قدری بالا و احتمالات پیرامون آنها به حدی زیاد است که یک ساختار قدیمی نظیر فیلترینگ به این شکل که در کشور و در حال حاضر موجود است، توان رقابت و جلوگیری از تهدیدات تعریف شده را ندارد. اگر تنها یک قابلیت جدید به نام کانال در نرم افزار تلگرام منجر به آن شده است که یکباره تمامی رشته های فیلترینگ در ایران پنبه شود، باید متوجه این موضوع بود که اشکال از تلگرام و ابزارهای مدرن نیست. بلکه اشکال در رویکردهای فعلی و موجود برای مقابله با تهدیدها و ابزارهای فعلی مقابله با تهدید است.
تکنولوژی این روزها به سرعت در حال پیشروی است. ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی هر روزه شاهد رشد فزاینده هستند و اگر امروز تلگرام دچار فیلتر شود، گزینه های انتخابی برای مخاطبان محدود به یک یا دو مورد نیست. صدها نمونه از اینگونه نرم افزارها هم اکنون در فضای اینترنت و پلتفرم های مختلف وجود دارد که هر یک می تواند به روش خاص خود، همانند تلگرام همه تصورات و اقدامات ما را باطل و عقیم کند.
آنچه امروز نیازمند آن هستیم، برگزاری جلسه ای، نه برای فیلترینگ تلگرام، بلکه برای اتخاذ فلسفه و رویکردی جدید در مقابله با تهدیدات فضای مجاری در کشور است. آنچه باید مورد توجه مسئولان و متولیان امر قرار گیرد، تغییر نگاه به شکل اساسی و ساختاری به فضای تکنولوژی و ارتباطات و چاره اندیشی اصولی برای حفظ ارزش ها در کنار استفاده از فرصت ها است. در غیر این صورت شاید مجبور به آن باشیم که سالیان متمادی هزینه های گزاف را صرف موضوعاتی کنیم که در نهایت نتیجه مطلوب ما را هرگز به ارمغان نخواهند آورد.